در کشورهایی همانند ایران، عربستان و کشورهایی که عمده درآمد های آنها از طریق منابع طبیعی و درآمدهای غیر از مالیات های مستقیم می باشد، پاسخگویی دولت به مردم بسیار کم است، و دولت هر گونه که خود صلاح بداند، معافیت را که خود صلاح بداند اعمال می نماید. درحالیکه در کشورهایی که درآمدهای آنها بر پایه درآمد های مالیاتی استوار است، دولت می باید به مردم پاسخگو باشد، بهمین دلیل مالیات شفاف تر و معافیتهای مالیاتی کمتری ، که آنهم بر مبنای اهرم های مدیریتی می باشد را اتخاذ می نماید.
همانگونه که همگی می دانیم، از یک طرف کم شدن درآمدهای نفتی دولت و تحریم‌های صورت گرفته علیه ایران، دولت را بیش از پیش متکی بر درآمدهای مالیاتی نموده و از طرف دیگر معافیت‌ها مالیاتی که در قانون مالیاتهای مستقیم وجود دارد، بسیار زیاد و گسترده می باشد، که دولت سعی در کم کردن این معافیتهای و ایجاد پایه‌های جدید مالیاتی جهت اخذ بیشتر مالیات را دارد.
با وجود استثناعات، مقررات و بخشنامه‌های مختلف که در قوانین مختلف مربوط به تجارت و کسب و کار خصوصا قانون مالیاتهای مستقیم وجود دارد استفاده از مشاوره برای دیدن زوایای مختلف معافیتهای مالیاتی که می‌تواند به هر کسب و کار تعلق گیرد بسیار ضروری است.
معافیتهای مالیات بر درآمد
از نظر قانون مالیات ها دو گروه از اشخاص وجود دارند: اشخاص مشمول مالیات و اشخاص که مشمول مالیات نمی شوند.
چه اشخاصی مشمول مالیات نمی شوند
معنی معاف از مالیات یا دقیقتر افراد غیر مشمول مالیاتی، یعنی نداشتن هیچ گونه تکلیف مالیاتی و متعاقبا نداشتن هیچ کونه پرداخت مالیات، اشخاص معاف از مالیات نیازی به ارائه تکالیف مالیاتی مانند ( اظهارنامه – دفاتر و اسناد و مدراک ) ندارند.
ارگانهایی که مشمول مالیات نمی شوند
- وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی
- دستگاه‌هایی که بودجه آنها وسیله دولت تامین می‌شود.
- شهرداری‌ها
- معافیت مالیاتی اشخاصی که از طرف حضرت امام خمینی (ره) یا مقام معظم رهبری دارای مجوز می‌باشند.
- بنیاد شهید و امور ایثارگران
- کمیته امداد امام خمینی
- سازمان تبلیغات اسلامی
- دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
- بنیاد مسکن
- بنیاد مستضعفان
- ستاد اجرایی فرمان امام خمینی
- مرکز خدمات حوزه‌های علمیه
- موسسه پژوهشی فرهنگی
- جامعه المصطفی(ص) العالمیه ( دانشجویان خارجی ۱۲۲ کشور که در حوزه‌های علمیه درس
اشخاصی حقیقی که مشمول مالیات نمی شوند
اشخاص حقیقی که مشمول مالیات نمی شوند شامل:
- کشاورزی
- دامدار
- دامپروری
- پرورش ماهی
- زنبور عسل
- طیور
- صیادی و ماهیگیری
- نوغان داری
- احیا مراتع و جنگل‌ها ، باغات و باغستان‌ها و ..
اشخاص مشمول ماده ۱۴۴ قانون که درآمد آنها معاف مالیاتی می‌باشد
- جهیزیه منقول و مهریه اعم از منقول و غیرمنقول.
- جوایز علمی و بورس‌های تحصیلی و همچنین درآمدی که بابت حق اختراع یا حق اکتشاف عاید مخترعین و مکتشفین می‌گردد.
- درآمد ناشی از فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی مراکزی که دارای پروانه تحقیق از وزارتخانه‌های ذیصلاح می‌باشند به مدت ۱۰ سال از تاریخ اجرای این اصلاحیه
نکته: همه موارد فوق طبق ضوابط مقرر درآیین‌نامه‌ای که به پیشنهاد وزارتخانه‌های فرهنگ و آموزش عالی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و امور اقتصادی و دارایی به‌تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
اشخاص مشمول ماده ۱۴۵ قانون بابت سود های مجاز
- از بابت سود دریافتی به هر عنوان در موارد زیر از پرداخت مالیات معاف است شامل:
- سود متعلق به سپرده‌های مربوط به کسور بازنشستگی و پس‌انداز کارمندان و کارگران نزد بانکهای ایرانی در حدود مقررات استخدامی‌مربوطه.
- سود یا جوایز متعلق به حساب‌های پس‌انداز و سپرده‌های مختلف نزد بانکهای ایرانی یا موسسات اعتباری غیربانکی مجاز.
نکته: این معافیت شامل سپرده‌هایی که بانک‌ها یا موسسات اعتباری غیربانکی مجاز نزد هم‌میگذارند نخواهد بود.
- جوایز متعلق به اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه.
- سود پرداختی بانکهای ایرانی به بانکهای خارج از ایران بابت اضافه برداشت (اوردرافت) و سپرده ثابت به شرط معامله متقابل.
- سود و جوایز متعلق به اوراق مشارکت.
اشخاص و موسساتی که مشمول مالیات نمی شوند
اشخاص و موسساتی که طبق بند الف ب و ز ماده ۱۳۹ ق.م.م. که درآمد آنها معاف از مالیات می‌باشد
- آستان قدس رضوی
- آستان حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع)
- آستان حضرت معصومه(س)
- آستان حضرت احمد ابن موسی (ع)«شاه چراغ»
- آستان مقدس حضرت امام خمینی (ره)
- مساجد
- حسینیه‌ها و تکایا
- بقاع متبرکه
- جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران
- درآمد اشخاص از محل وجوه بریه ولی فقیه، خمس و زکات.
نکته: تشخیص سایر بقاع متبرکه به عهده سازمان اوقاف و امور خیریه می‌باشد.
