مطالبی که در این نوشته بررسی می‌کنیم
صورت معاملات فصلی چیست؟
به منظور شفافیت فعالیتها اقتصادی سامانه صورت معاملات فصلی راه اندازی شد، در این پایگاه کلیه اطلاعات، هویتی، عملکردی و دارایی اشخاص حقیقی و حقوقی، نظیر اطلاعات مالی، پولی و اعتباری، معاملاتی، سرمایه ای و ملکی اعلام می‌گردد.
همچنین اطلاعات کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی، شهرداری‌ها، مؤسسات وابسته به دولت و نهادهای عمومی غیردولتی، نهادهای انقلاب اسلامی، بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می‌دهد.سازمان امور مالیاتی از طریق به اجرای درآوردن طرح جامع مالیاتی ( نظام یکپارچه و کارآمد مالیاتی) به اطلاعاتی دقیق و جامعی از مودیان خود دسترسی دارد. که این ارتباط بین نظام مالیاتی کشور و پایگاههای اطلاعاتی سایر دستگاه‌های اجرایی، در ماده ١۶٩ مکرر قانون مالیاتهای مستقیم آمده.
گزارش فصلی خرید و فروش با عناوین دیگری مانند، معاملات فصلی خرید و فروش، گزارشات فصلی موضوع ماده ۱۶۹، صورت معاملات فصلی، گزارشات فصلی و…بیان می‌شود. که افراد حقیقی و حقوقی موظف به انجام این تکلیف می‌باشند.
با اجراء صورت معاملات فصلی، صاحبان مشاغل مکلف به صدور صورتحساب برای انجام معاملات خود و ارسال صورت معاملات فصلی به صورت دوره ای به سازمان امور مالیاتی کشور در سامانه www.tax.gov.ir و همچنین بعضی مشاغل ملزم به نصب و استفاده از “صندوقهای مکانیزه فروش” می‌باشند.
سازمان امور مالیاتی با بهره مندی از اطلاعات فعالان اقتصادی از سال۱۳۹۵به بعد می‌بایست مالیات تشخیصی براساس این اطلاعات فراهم نماید و بدین ترتیب دولت در مسیر تحقق شفافیت اقتصادی و برقراری هر چه بیشتر عدالت مالیاتی قرار می‌گیرد.
چه کسانی مشمول گزارشات فصلی می‌شوند؟
طبق ماده ۹ آیین نامه اجرایی ماده ۱۶۹ صورت معاملات فصلی اشخاص (حقیقی و حقوقی) زیر مشمول گزارشات فصلی می‌باشند:
- کلیه اشخاص حقوقی.
- صاحبان مشاغل گروه اول.
بر این اساس اشخاص موضوع این ماده، مکلفند برای انجام معاملات خود صورتحساب خرید و فروش صادر و کلیه مشخصات هویتی خود را در صورتحساب‌ها، قراردادها درج و فهرست معاملات خود را به سازمان ارائه نمایند.
چه کسانی مشمول گزارش فصلی نمی‌باشند؟
برخی از مشاغل از نظر سازمان امور مالیاتی مشمول گزارش فصلی نمی‌شوند شامل اشخاصی که به فعالیتهای زیر اشتغال دارند:
- خرید و فروش و سود و کارمزد اوراق بهادار.
- خرید و فروش سهام و سهم الشرکه و حق تقدم سهام یا سهم الشرکه.
- سود و کارمزد و جریمه‌های بانکها، صندوق تعاون، صندوقهای حمایت از توسعه بخش کشاورزی، موسسات اعتباری غیربانکی مجاز و صندوقهای قرض الحسنه.
- سود سهام و سهم الشرکه.
- حـق عـضویت اعضاء مجامع حرفهای، احزاب و انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی دارای مـجوز از مـراجـع ذی صلاح.
- حقوق و دستمزد پرسنل.
- کمکها، جوائز و هدایای بلاعوض.
- مبالغی که تحت عناوین جریمه یا خسارت، انواع عوارض و مالیات.
- وجوه پرداختی بابت حق نگهداری (شارژ) ساختمان محل فعالیت و آبونمان‌های پرداختی.
- کسانیکه مشمول قانون صندوق مکانیزه فروش می گردند.
سامانه معاملات فصلی خرید و فروش (سامانه گزارشات فصلی):
در راستای ارائه خدمات الکترونیکی و اجراء طرح جامع مالیاتی، دستورالعمل اجرایی موضوع ماده ۱۶۹ قانون مالیاتهای مستقیم سامانه ای ایجاد گردیده که قسمتی از آن مربوط به گزارشات فصلی می‌باشد که می‌توان صورت معاملات فصلی را درآن ثبت نمود به آدرس www.tax.gov.ir.
روشهای ارسال گزارشات خرید و فروش فصلی:
ارسال صورت معاملات فصلی حتما می‌بایست بعد از ثبت نام در سازمان امور مالیاتی و دریافت کلمه عبور انجام می گیرد.
روشهای ارسال این صورت معاملات به دو صورت می‌باشد:
- روش برخط (Online)
که در این روش با ورود مستقیم و آنلاین شخص با کلمه عبور و رمز به سامانه، می‌تواند کلیه اطلاعات خود را وارد نموده و بعد از تکمیل شدن کار تایید نهایی نماید و کد رهگیری ارسال دریافت نماید.
- روش غیر برخط (Offline)
که در این روش اشخاصی که از سیستم‌های رایانه ای استفاده می‌نمایند، می‌توانند با ورود به به سامانه اینترنتی سازمان امور مالیاتی قالب مورد نظر این سازمان را دریافت و در قالب مذکور را نصب نمایند، و با استفاده از نرم افزار کنترلی و ارسال اطلاعات با اتصال به شبکه اینترنت مبادرت به ارسال اطلاعات به طور یکجا نموده و رسید دریافت نمایند.
نحوه ارسال صورت معاملات فصلی؟
به سامانه صورت معاملات فصلی که وارد می‌شویم شامل قسمتهای مختلفی می باشد، که هر قسمت مخصوص عملیات خاصی است.
- گزارش خرید کلیه خریدهای انجام شده ثبت می‌گردد.
- گزارش فروش تمام درآمدهای حاصل از فروش کالا و خدمات را ثبت نمایند بغیر از (سود سپرده‌های بانکی، حق عضویت اعضاء در مجامع حرفه ای، سود خرید و فروش سهام، کمکها و هدایای بلاعوض).
نکته ۱: می‌توانیم فاکتورهای خرید و فروش را به دو صورت: مجموع فاکتورهای خرید و مجموع فاکتورهای فروش ثبت نموده یا هر خربد و فروشی را بصورت یک رکورد ثبت نماییم.
نکته ۲: در قسمت فروش امکان ثبت تجمیعی صورتحساب‌های فروش وجود دارد، و فاکتورهایی که رقم آنها کمتر از حد نصاب تجمیعی است را جمع زده و یک رکورد بدون درج اطلاعات خریدار ثبت می‌نماییم.
- اطلاعات پیمانکار در پیمانهای بلند مدت، که این قسمت مخصوص کارفرمایانی که قرارداد پیمانکاری منعقد نموده اند می‌باشد.
- اطلاعات کارفرما در پیمانهای بلند مدت، که این قسمت برخلاف قسمت بالا مربوط به پیمانکاران می‌باشد که اطلاعات کارفرما را ثبت می‌نمایند.
- عرضه به مصرف کننده نهایی، مربوط به فروش‌هایی که به مصرف‌کنده نهایی صورت می‌گیرد و نیازی به دادن اطلاعات هویتی و کد ملی او نمی‌باشد.
- گزارش صادرات و فروش.
- گزارش واردات و خرید.
- حق العمل کاری، مربوط به اشخاص (حقیقی- حقوقی) که بصورت قرارداد نمایندگی و حق العمل کاری فعالیت دارند، می‌باشد.
- گزارش اجاره (ملک- ماشین آلات) مربوط به اشخاصی می‌باشد که ملک یا اموال خود را به اجاره واگذار می‌نمایند.
- گزارش فعالیتهای ساخت و فروش املاک که مربوط به اشخاصی که اشخاص به ساخت و ساز املاک دارند می‌باشد.
- فاکتورهای خرید و فروش ثامن مربوط به اشخاصی که در زمینه پتروشیمی فعالیت دارند می‌باشد.
- پیش فاکتورهای ثامن مربوط به اشخاصی که با شرکتهای نفتی سروکار دارند.
- مشاهده سوابق، که می‌توانیم کلیه اطلاعات ارسالی ما به دیگران را در آن ثبت نماییم.
- مشاهده گزارشات اطلاعات ارسال شده برای ما توسط دیگران که می‌توانیم خودمان را چک نماییم.
مهلت ارسال صورت معاملات فصلی:
در ماده ۱۰ آیین نامه اجرائی ماده ۱۶۹ ق.م.م. صورت معاملات فصلی، دوره ارسال اطلاعات برای خرید و فروش و پرداخت قراردادها سه ماهه بوده که بصورت فصلی است، که می‌بایست حداکثر تا چهل و پنج روز (۴۵ روز) یک ماه و نیم پس از پایان هر فصل نسبت به ارسال گزارش خرید و فروش فصلی اقدام نمود.مثلا فهرست معاملات فصلی بهار ۳۱ خرداد ماه تا ۵/۱۵ پانزدهم مرداد ماه فرصت دارد.
نکته ۱: اگر سال مالی یک شرکتی مطابق با سال شمسی نباشد، و پایان سال مالی آن در خلال یکی از فصل‌های شمسی باشد، شرکت می‌بایست ۲ تا صورت معاملات فصلی ارائه دهد. مثلا: اگر پیان سال مالی شرکتی ۸/۳۰ باشد این شرکت می‌بایست برای ارسال صورت معاملات فصل پاییز خودش ۲ فهرست صورت معاملات ارسال نماید. یکی ار۷/۱ تا ۸/۳۰ و یک صورت معاملات فصلی دیگر از ۹/۱ تا ۹/۳۰ تا بدینوسیله هر صورت معاملات در سال مالی خودش قرار گیرد.
نکته ۲ : در مواردی که خریدار از ارائه شماره اقتصادی خودداری کند چنانچه فروشنده مشخصات خریدار و موضوع مورد معامله را ظرف مهلت یک ماه از زمان انجام معامله در فرم «فهرست امتناع» به اداره امور مالیاتی اعلام نمایند مشمول جریمه از این بابت نخواهند بود.
چه مواردی در صورت معاملات فصلی ارسال می‌گردد؟
لازم به ذکر است بطور کلی کلیه رویدادهای معاملاتی اشخاص مشمول در گزارشات فصلی می‌بایست در صورت معاملات فصلی اعلام و ارسال گردد. همه رویدادها شامل (خرید- فروش- هزنیه‌ها- قراردادها- واردات و صادرات) و کلیه معاملات بجز مواردی که عدم الزام آن در ماده ۱۳ آیین نامه ۱۶۹ ق.م.م. اعلام گردیده.
آیا امکان اصلاح صورت معاملات فصلی وجود دارد؟
زمانیکه ما اطلاعات صورت معاملات فصلی را ارسال نمودیم، بعد از آن برای هر رکورد یکبار می‌توانیم خودمان ویرایش و اصلاحات انجام دهیم، ودر صورتی که مجدد همان رکورد نیاز به اصلاح داشته باشد، فقط یکبار دیگر آنهم با در دست داشتن کلیه اسناد و مدارک مربوطه در سربرگ بصورت کتبی، با مراجعه به حوزه مالیاتی خود و درخواست کتبی مبنی برا صلاح رکورد را به آنها ارائه نماییم.
در صورت معاملات فصلی چگونه خرید و فروش را بصورت مجموع و تجمیعی ثبت نماییم؟
فقط در صوتی می‌توانیم اطلاعات را بصورت مجموع وارد نماییم که طبق ماده ۱۶ آیین نامه اجرایی ماده ۱۶۹ ق.م.م. کلیه رویدادهای اشخاص مشمول که مبلغ آنها کمتر از۵% ارزش حد نصاب معاملات کوچک باشد، می‌تواند بصورت مجموع ارسال گردد.
حد نصاب معاملات موضوع ماده (۳) قانون برگزاری مناقصات -مصوب ۱۳۸۳- در سال ۱۳۹۹ به شرح زیر تعیین می‌شود
۱- معاملات کوچک: معاملاتی که مبلغ معامله تا سقف مبلغ چهارصد و پنجاه میلیون (۴۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال باشد.
۲- معاملات متوسط: معاملاتی که مبلغ معامله بیشتر از سقف معاملات کوچک بوده و از مبلغ چهار میلیارد و پانصد میلیون (۴.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تجاوز نکند.
۳- معاملات بزرگ: معاملاتی که مبلغ برآورد اولیه آنها بیش از مبلغ چهار میلیارد و پانصد میلیون (۴.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال باشد.
ب- نصاب معاملات موضوع بند (الف) به موجب ماده (۴۲) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) -مصوب ۱۳۹۳- به مواردی که معامله به صورت مزایده انجام می‌شود، تسری می‌یابد.
در نتیجه در سال ۱۳۹۹ کلیه معاملات که عدد آنها کمتر ۵% معاملات کوچک (۴۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) یعنی ۲۲.۵۰۰.۰۰۰ ریال باشد، را مشمول می‌شود.و این معاملات چه معاملات خرید- فروش- هزینه باشد را شامل می‌شود. و این حد نصاب می‌تواند با اشخاص حقیقی یا حقوقی باشد هیچ فرق ندارد. و مجموع در هر صورت حساب مبنای می‌باشد. مثلا: اگر از آقای احمدی ۳ فاکتور جدا که هر کدام کمتر از حد نصاب می‌باشد دریافت نماییم و مجموع اسن ۳ فاکتور بیشتر از حد نصاب گردد می‌توانیم در مجموع وارد نماییم.
حد نصاب معاملات در سالهای مختلف در صورت معاملات فصلی
میزان حد نصاب صورت معاملات فصلی در سالهای مختلف به شرح زیر می باشد:
| نصاب معاملات در سالهای مختلف | |||||
| سال | ردیف | شرح معامله | از | تا | |
| ۱۳۹۸ | ۱ | معاملات کوچک | ۰ | ۳۲۸,۰۰۰,۰۰۰ | |
| ۲ | معاملات متوسط | ۳۲۸,۰۰۰,۰۰۰ | ۳,۲۸۰,۰۰۰,۰۰۰ | ||
| ۳ | معاملات بزرگ | ۳,۲۸۰,۰۰۰,۰۰۰ | به بالا | ||
| ۱۳۹۹ | ۱ | معاملات کوچک | ۰ | ۴۵۰,۰۰۰,۰۰۰ | |
| ۲ | معاملات متوسط | ۴۵۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۴,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ||
| ۳ | معاملات بزرگ | ۴,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | به بالا | ||
| نکات موارد مالیاتی حد نصاب معاملات در صورت معاملات فصلی | |||||
| نصاب معاملات مذکور حتما بایست در مورد معاملات مزایده ای باشد. | |||||
| دارائی خریداری شده تا سقف ۴۵.۰۰۰.۰۰۰ ریال را می توان در سال خریداری شده مستهلک نمود. | ۱۰% معاملات کوچک | ||||
| معاملات تا سقف ۲۲.۵۰۰.۰۰۰ ریال را در هر صورتحساب می توان در گزارش صورت معاملات فصلی بصورت تجمیعی رد نمود | ۵% معاملات کوچک | ||||
| نصاب معاملات سال ۱۴۰۰ | ||||
| ردیف | شرح معامله | از | تا | |
| ۱ | معاملات کوچک | ۰ | ۶۵۰,۰۰۰,۰۰۰ | |
| ۲ | معاملات متوسط | ۶۵۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۶,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | |
| ۳ | معاملات بزرگ | ۶,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | به بالا | |
| نصاب معاملات ذکر شده درصورتیکه معامله بصورت مزایده انجام گیرد، تسری می یابد. | ||||
| نکات مهم | ||||
| دارائی های خریداری شده تا سقف ۶۵.۰۰۰.۰۰۰ ریال را می توان در سال خرید می توان مستهلک نمود. | ۱۰% معاملات کوچک | |||
| معاملات تا سقف ۳۲.۵۰۰.۰۰۰ ریال در هر صورتحساب را می توان در گزارشات معاملات فصلی بصورت تجمیعی ارسال نمود | ۵% ماملات کوچک | |||
در صورت معاملات فصلی ما کجا می‌توانیم کد ملی یا کد اقتصادی طرف مقابل را وارد نماییم؟
در قانون فقط در بعضی موارد به شخص اجازه داده شده که نیازی به ارائه کد ملی یا کد اقتصادی نمی‌باشد:
- خرید و فروش به مصرف کننده نهایی.
- خرید و فروش به اشخاص حقیقی موضوع ماده ۸۱ ق.م.م. و ماده ۲ ق.م.م. یعنی اشخاص غیر مشمول مالیاتی.
نکته: مصرف کننده نهایی: شخصی حقیقی است که کالا و خدمات را برای مصرف شخصی خود استفاده می‌نماید، و آنهای را برای عرضه و فروش به دیگران استفاده نمی‌نماید.
مشخصات چه کسانی در صورت معاملات فصلی وارد نمی شود؟
فقط اشخاصی که می توانند مشخصات و شماره شناسه ملی یا کد ملی آنها در سامانه صورت معاملات فصلی درج نگردد شامل:
- مصرف کننده نهایی ( شخصی که کالا و خدمات را برای مصرف شخصی خود استفاده می نماید)
- اشخاص مشمول ماده قانون مالیاتهای مستقیم (کشاورزان- دامداران….)
چه مواردی در صورت معاملات فصلی محاسبه نمی‌شود؟
مواردی که در صورت معاملات فصلی به سازمان امور مالیاتی ارائه نمی گردد شامل:
- خرید و فروش و سود و کارمزد اوراق بهادار.
- خرید و فروش سهام و سهم الشرکه و حق تقدم سهام یا سهم الشرکه.
- سود و کارمزد و جریمه بانکها، صندوق های تعاون، صندوق های حمایت از توسعه بخش کشاورزی، موسسات غیر بانکی مجاز و صندوق های قرض الحسنه.
- حق عضویت مجامع حرفه ای، احزاب و انجمن ها و تشکل های غیر دولتی دارای مجوز از مراجع ذیصلاح.
- کمکها جوایز و هدایای بلاعوض.
- حق ثبت.
- حق تمبر.
- حقوق و عوارض گمرکی.
- حقوق و دستمزد.
- هرگونه جریمه و خسارت.
- آبونمان پرداختی.
- انواع عوارض و مالیات به استثناء ارزش افزوده.
- وجوه پرداختی بابت حق نگهداری یا شارژ ساختمان محل فعالیت.
جرائم صورت معاملات فصلی کدامند؟
عدم تهیه صورت معاملات فصلی ماده ۱۶۹ مکرر شامل جرائم زیر می باشد:
| جدول جرائم گزارشات فصلی | |||
| ردیف | شرح | جریمه | مأخذ مبنای جریمه |
| ۱ | عدم صدور صورتحساب فروش کالا یا ارائه خدمت یا قرارداد | ۲% | مبلغ فاکتور یا صورت وضعیت قرارداد |
| ۲ | عدم درج شماره اقتصادی خود | ۲% | مبلغ فاکتور یا صورت وضعیت قرارداد |
| ۳ | عدم درج شماره اقتصادی طرف معامله | ۲% | مبلغ فاکتور یا صورت وضعیت قرارداد |
| ۴ | استفاده از شماره اقتصادی خود برای معاملات دیگران | ۲% | مبلغ فاکتور یا صورت وضعیت قرارداد |
| ۵ | استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود | ۲% | مبلغ فاکتور یا صورت وضعیت قرارداد |
| ۶ | عدم ارائه فهرست معاملات به سازمان طبق استاندارد | ۱% | مبلغ معاملاتی که فهرست آنها ارائه نشده است |
